قوانین حمل و نقل دریایی در ایران، جوانب مختلف این شیوه حمل را در بر می‌گیرد. آشنایی با قوانین و مقررات مربوطه برای مالکین کشتی و تجار الزامی است.
ما در این مقاله از وبسایت خدمات بازرگانی آموت قصد داریم 14 فصل از قوانین حمل و نقل دریایی در کشور را آموزش دهیم، بنابراین اگر قصد دارید بار خود را به روش دریایی حمل کنید، پیشنهاد می‌کنیم تا انتها با ما همراه باشید.
قوانین و مقررات حمل دریایی در ایران
از آنجایی که کشورمان ایران از دو سمت شمال و جنوب به آب منتهی می‌شود، حمل دریایی در کشور از محبوب‌ترین روش‌های حمل و نقل بین المللی به حساب می‌آید. 14 فصل از قوانین حمل دریایی در ایران عبارتند از:
فصل 1- تابعیت و ثبت کشتی
در فصل اول قوانین حمل و نقل دریایی در ایران به دو بخش اصلی تابعیت و ثبت کشتی‌ها در 28 ماده پرداخته شده است. طبق این فصل، ثبت کشتی تنها در صورتی که شرایط لازم را دارا باشد میسر می‌شود و از آن پس باید تابع قوانین جمهوری اسلامی باشد.
موضوع هر یک از ماده‌های فصل 1 به شرح زیر است:
بخش اول: تابعیت
- ماده 1- شرایط تابعیت کشتی
- ماده 2- تابعیت فرمانده، افسران و کارکنان کشتی
- ماده 3- آموزشگاه دریایی
- ماده 4- مرجع صدور گواهی تابعیت
- ماده 5- کشتی‌های ساخته شده در ایران
- ماده 6- کشتیرانی ساحلی
- ماده 7- تغییر تابعیت
بخش دوم: ثبت کشتی
- ماده 8- تاسیس اداره مرکزی ثبت کشتی‌ها
- ماده 9- درخواست ثبت
- ماده 10- اظهارنامه
- ماده 11- سند ثبت کشتی
- ماده 12- امضا سند ثبت کشتی
- ماده 13- حق الثبت
- ماده 14- تغییرات در ظرفیت کشتی‌ها
- ماده 15- گواهینامه‌های فنی کشتی
- ماده 16- گواهینامه ثبت موقت
- ماده 17- آثار عدم ثبت کشتی
- ماده 18- کشتی‌های در دست ساختمان
- ماده 19- تغییر در ساختمان کشتی
- ماده 20- احکام و قرارهای قضائی
- ماده 21- ابطال ثبت و سلب تابعیت کشتی‌های ایرانی
- ماده 22- فقدان اسناد- صدور المثنی
- ماده 23- تغییر نام کشتی
- ماده 24- انتقالات و معاملات کشتی
- ماده 25- آگهی فروش کشتی
- ماده 26- حق بازرسی اسناد کشتی
- ماده 27- اظهارات خلاف واقع
- ماده 28- ثبت کشتی‌ها و شناورها
فصل 2- حقوق ممتاز
این فصل از 13 ماده با موضوع تضمین پرداخت بدهی‌ها و انجام تعهدات مالکین کشتی تشکیل شده است.
طبق این قانون، مالک کشتی موظف است تمامی خسارات و مالیات‌های خود و خدمه کشتی را پرداخت نماید.
- ماده 29- حقوق ممتاز
- ماده 30- رجحان حقوق ممتاز
- ماده 31- کیفیت مطالبه حقوق ممتاز
- ماده 32- آثار عدم پرداخت حقوق ممتاز
- ماده 33- کیفیت پرداخت در صورت وجود رهن
- ماده 34- مطالبات ممتاز موسسات دولتی
- ماده 35- ملحقات کشتی و کرایه حمل
- ماده 36- حق تقدم مطالبات
- ماده 37- حق ممتاز در مورد هزینه انتقال بقایای کشتی
- ماده 38- آثار انتقال مالکیت
- ماده 39- مدت مرور زمان
- ماده 40- تعمیم مقررات
- ماده 41- حق رجوع فروشنده
فصل 3- رهن کشتی
فصل سوم مربوط به قوانین حمل دریایی در ایران 10 ماده را شامل می‌شود. این فصل، اشاره به منقول بودن کشتی‌ها دارد. طبق این قانون، شخصی که کشتی را اجاره می‌کند باید مطابق قوانین عمل نماید و در صورتی که تخلفی صورت گیرد موظف به پرداخت جریمه خواهد بود.
- ماده 42- رهن کشتی
- ماده 43- سند رهن
- ماده 44- حق رهن
- ماده 45- ماهیت حق رهن
- ماده 46- حق رجحان بستانکاران مقدم
- ماده 47- مرهونه متعدد
- ماده 48- ثبت معاملات رهن کشتی
- ماده 49- تعیین حق الثبت معاملات مربوط به کشتی
- ماده 50- تقاضای فروش کشتی به علت عدم پرداخت دین
- ماده 51- کیفیت فروش کشتی
فصل 4- باربری دریایی
موضوع فصل 4 از قوانین مربوط به حمل دریایی در ایران، حق باربری است که طی 17 ماده به آن پرداخته شده است.
- ماده 52- تعاریف
- ماده 53- وظایف و مسئولیت‌های متصدی باربری
- ماده 54- وظایف متصدی باربری
- ماده 55- عدم مسئولیت متصدی باربری و کشتی
- ماده 56- اعراض از حقوق و افزایش مسئولیت و تعهدات
- ماده 57- تنظیم قرارداد با شرایط خاص
- ماده 58- قرارداد خاص راجع به خسارات وارده به کالا قبل از بارگیری و بعد از تخلیه کشتی
- ماده 59- عدم تعمیم مقررات فصل حاضر
- ماده 60- مشخصات بارنامه دریایی
- ماده 61- کیفیت حقوقی بارنامه دریایی
- ماده 62- نسخ بارنامه دریایی
- ماده 63- مدت لازم برای صدور بارنامه
- ماده 64- حقوق دارنده بارنامه- تحویل گیرنده
- ماده 65- تحویل بار قبل از رسیدن به مقصد
- ماده 66- فساد بار
- ماده 67- بار بدون بسته بندی- تعیین وزن توسط شخص ثالث
- ماده 68- حمل بار بدون اجازه مالک
فصل 5- مسئولیت‌ها و تعهدات مالکین کشتی
در این فصل به وظایف مربوط به مالکین کشتی پرداخته شده است. فصل 5 حاوی 12 ماده است.
- ماده 69- مسئولیت مالک کشتی
- ماده 70- مدیرعامل- تجهیزکننده
- ماده 71- اخذ تصمیمات شرکای کشتی
- ماده 72- استرداد سهم مالکی که فرمانده کشتی است
- ماده 73- عزل فرمانده
- ماده 74- تعهدات مستاجر کشتی
- ماده 75- حدود مسئولیت
- ماده 76- حساب مخصوص
- ماده 77- میزان مسئولیت
- ماده 78- تشکیل و تقسیم وجوه حساب مخصوص
- ماده 79- اخذ تضمین یا تامین
- ماده 80- مسئولیت کشتی- مدیرعامل- تجهیزکننده
فصل 6- اختیارات و وظایف فرمانده و خدمه کشتی
در فصل 6 از قوانین حمل و نقل دریایی ایران شامل 21 ماده به وظایف فرمانده و خدمه کشتی اشاره شده است.
- ماده 81- وظایف و مسئولیت‌های فرمانده در تحویل گرفتن و حمل بار
- ماده 82- استخدام افراد
- ماده 83- نگهداری دفاتر مخصوص بر روی کشتی
- ماده 84- نگهداری مدارک و اسناد کشتی
- ماده 85- حرکت و مانور کشتی
- ماده 86- تخلف در انجام وظایف
- ماده 87- تدارکات ضروری
- ماده 88- عدم پرداخت مخارج کشتی
- ماده 89- وثیقه گذاشتن کشتی، کرایه بار
- ماده 90- امکان انتقال بار به کشتی دیگر
- ماده 91- تخلیه بار به تقاضای فرستندگان
- ماده 92- پرداخت خسارت
- ماده 93- فروش بار در موارد فوق العاده
- ماده 94- وثیقه و فروش غیرموجه
- ماده 95- فروش کشتی توسط فرمانده
- ماده 96- وظیفه فرمانده در به پایان رساندن سفر
- ماده 97- وظیفه فرمانده هنگام مراجعت به بندر پایگاه
- ماده 98- حمل بار به حساب فرمانده
- ماده 99- ترک اجباری کشتی در طی سفر
- ماده 100- وظیفه فرمانده در نجات کشتی
- ماده 101- گزارش از بین رفتن کشتی
فصل 7- وثیقه دادن بار و اخذ وام
فصل 7 شامل 9 ماده و به نحوی مکمل فصل 3 است. این فصل به نحوه رهن کشتی و حقوق اجاره کننده اشاره دارد. طبق قوانین ذکر شده در این فصل، افراد جهت اجاره کشتی برای مدت معینی باید وثیقه و مبلغی را جهت ضمانت به مالک آن ارائه دهند.
- ماده 102- اخذ وام
- ماده 103- ممنوعیت تحصیل وام به اعتبار منافع احتمالی
- ماده 104- حق تقدم
- ماده 105- حق ممتاز وام دهنده
- ماده 106- واگذاری سند وام
- ماده 107- از بین رفتن کالا
- ماده 108- نجات قسمتی از کالای مورد وثیقه
- ماده 109- به دریا ریختن کالا
- ماده 110- شرکت در پرداخت خسارات مشترک دریایی
فصل 8- حمل مسافران
در فصل 8 از قوانین حمل دریایی ایران درباره حمل مسافران و همچنین حقوق مربوط به مالکین کشتی‌ها و مسافران اشاره شده است.
این فصل از 24 ماده تشکیل شده است و طبق آن حمل کننده کشتی موظف است با رعایت نکات ایمنی تمامی مسافران را صحیح و سالم به مقصد مورد نظر برساند.
همچنین مطابق فصل 24، رفاه مسافران در طول مسیر نیز باید تامین باشد. نظیر خوراک، محل خواب و …
از دیگر نکاتی که در این فصل به آن پرداخته شده می‌توان به محافظت از کالاهای مسافران و انبار کردن آن‌ها و پرداخت جریمه در صورت حرکت دیرتر از زمان مقرر اشاره کرد.
- ماده 111- تعاریف
- ماده 112- وظایف متصدی حمل
- ماده 113- فوت یا صدمات بدنی بر اثر خطای متصدی حمل
- ماده 114- فوت یا صدمات بدنی بر اثر خطای مسافر
- ماده 115- حدود مسئولیت متصدی حمل
- ماده 116- محرومیت از حق استفاده از تحدید مسئولیت
- ماده 117- آثار ناشی از اجرای این فصل
- ماده 118- آثار ناشی از شرایط خاص
- ماده 119- طرح دعوی
- ماده 120- مرور زمان
- ماده 121- تحدید مسئولیت نمایندگان مجاز از طرف متصدی حمل
- ماده 122- حمل و نقل دریایی توسط دولت
- ماده 123- غیر قابل انتقال بودن بلیط کشتی
- ماده 124- هزینه غذا – کرایه
- ماده 125- توشه
- ماده 126- رعایت مقررات
- ماده 127- وثیقه توشه در قبال بدهی
- ماده 128- مواظبت از توشه متوفی
- ماده 129- الزام به تعقیب مسیر
- ماده 130- تاخیر حرکت کشتی
- ماده 131- عدم حرکت کشتی
- ماده 132- ادامه ندادن سفر
- ماده 133- نرسیدن به مقصد
- ماده 134- حقوق مسافر هنگام تعمیر کشتی
فصل 9- اجاره کشتی
در فصل نهم طی 11 ماده به طور مفصل به اجاره کشتی، اشاره شده است. یک تفاوت اصلی بین اجاره و رهن وجود دارد و آن هم این است که زمان و مسافت در اجاره، تفاوت ایجاد می‌کنند اما در رهن هیچ تاثیری ندارند. به عبارت دقیق تر در اجاره کشتی، اجاره کننده موظف است به ازای هر کیلومتر، مبلغی را تحت عنوان اجاره بها به مالک کشتی پرداخت کند، اما در رهن کشتی چنین چیزی وجود ندارد.
- ماده 135- قرارداد اجاره
- ماده 136- کیفیت اجاره
- ماده 137- اجاره کامل کشتی
- ماده 138- شروع کشتی
- ماده 139- تحویل کشتی مورد اجاره
- ماده 140- عدم کفایت بار
- ماده 141- اظهار خلاف واقع در مورد ظرفیت کشتی
- ماده 142- اشتباه در اعلام ظرفیت کشتی
- ماده 143- تعهدات مستاجر
- ماده 144- میزان بارگیری
- ماده 145- عدم انجام قرارداد اجاره
- ماده 146- حق ممتاز
- ماده 147- حق تقدم
- ماده 148- تاخیر
- ماده 149- قصور فرمانده
- ماده 150- آثار قوه قهریه (فرس ماژور)
- ماده 151- تخلیه کالا در مدت توقف کشتی
- ماده 152- تخلیه بار غیر مجاز
- ماده 153- تخلیه کالا قبل از ورود به مقصد
- ماده 154- منع تجارت
- ماده 155- محاصره دریایی
- ماده 156- فروش بار در مواقع ضروری
- ماده 157- تاخیر به علت تعمیر کشتی
- ماده 158- عدم پرداخت مال‌الاجاره
- ماده 159- به دریا ریختن بار کشتی
- ماده 160- کرایه بار از بین رفته
- ماده 161- قرارداد اجاره و شرایط استثنایی
فصل 10- تصادف در دریا
فصل 10 از قوانین حمل و نقل دریایی در ایران شامل 11 ماده به موضوع تصادف کشتی‌ها اشاره دارد. طبق این قانون، فرد یا افراد مقصر در تصادفات دریایی، موظف به جبران خسارات وارده هستند.
- ماده 162- موارد تصادم
- ماده 163- تصادم
- ماده 164- جبران خسارت
- ماده 165- تناسب خسارات
- ماده 166- تصادم به علت خطای راهنما
- ماده 167- دعاوی مربوط به خسارات
- ماده 168- طرف دعوی مربوط به خسارات
- ماده 169- اقدام فرمانده یا مالک به نمایندگی خسارات دیدگان
- ماده 170- مرور زمان
- ماده 171- وظایف فرمانده
- ماده 172- تعمیم مقررات
مقاله پیشنهادی: ایمنی در حمل و نقل دریایی کالاهای خطرناک
فصل 11- کمک رسانی و نجات در دریا
در این فصل درباره کمک رسانی به کشتی‌هایی که در خلیج فارس در معرض خطر هستند نکاتی می‌گوید.
ماده 173- کمک و نجات
ماده 174- اجرت کمک و نجات
ماده 175- عدم استحقاق اجرت
ماده 176- اجرت یدک‌کش
ماده 177- کمک کشتی‌های متعلق به یک مالک
ماده 178- میزان اجرت
ماده 179- امکان تغییر یا فسخ قرارداد و کمک و نجات
ماده 180- اساس تعیین اجرت
ماده 181- اجرت نجات اشخاص
ماده 182- وظیفه امدادرسانی
ماده 183- مرور زمان
فصل 12- خسارت دریایی
فصل 12 از قوانین حمل دریایی ایران شامل 4 ماده است و به موضوع خسارات دریایی اشاره دارد. به بیان دقیق تر نحوه پرداخت خسارات و میزان خسارات پرداختی باید طبق قوانین ذکر شده در این فصل صورت گیرد.
- ماده 184- انواع خسارات دریایی
- ماده 185- خسارات مشترک دریایی
- ماده 186- خسارات خاص
- ماده 187- نحوه تقسیم خسارات مشترک دریایی
فصل 13- دادگاه دریایی
موضوع فصل 13، دادگاه دریایی است. طبق این قانون باید 3 ماه پس از اینکه قاضی پرونده استنباط نمود خسارت وارده به کشتی، مشمول فصل 13 شده به دادگاه مراجعه نمود.
- ماده 188- دادگاه دریایی
- ماده 189- کارشناسان امور دریایی
فصل 14- مسائل متفرقه
در فصل 14 مقررات حمل دریایی ایران به مسائل متفرقه نظیر بیمه، جرایم دریایی و … اشاره شده است. این مسائل در 5 ماده مختلف شرح داده شده‌اند.
- ماده 190- جرائم
- ماده 191- بیمه دریایی
- ماده 192- مرجع صدور گواهینامه و اسناد مربوط به کشتی
- ماده 193- آیین‌نامه‌های اجرایی
- ماده 194- موارد پیش بینی نشده
نتیجه گیری بررسی قوانین حمل دریایی در ایران!
در این مطلب سعی کردیم قوانین حمل و نقل دریایی ایران را به طور کامل شرح دهیم تا در صورت تمایل به حمل دریایی بار خود، با آگاهی نسبت به قوانین مربوطه، بار خود را به بهترین نحو به مقصد برسانید.
در آخر لازم به ذکر است که آموت با بیش از یک دهه فعالیت در زمینه حمل و نقل دریایی، آماده ارائه خدمات مطابق با قوانین و مقررات و با تضمین قیمت و کیفیت است.
اکنون شما عزیزان می‌توانید سوالات و یا تجربیات خود را در زمینه حمل و نقل دریایی با ما و سایر کاربران سایت به اشتراک بگذارید.
